Kenners weten het zeker: artificiële intelligentie (ai) gaat het komende decennium heel groot worden in de popmuziek. Wat staat ons te wachten?Saskia Bosch10 april 2020, 14:01
Rond het gebruik van ai in de muziek bestaan veel vooroordelen en misvattingen, weet Karen van Dijk. Om die te onderzoeken en deels weg te nemen riep de VPRO-eindredacteur het AI Songfestival in het leven. Internationale teams van muzikanten, artiesten en wetenschappers konden zich aanmelden om met hulp van ai net zo’n grote Songfestivalhit als Duncan Laurence’s ‘Arcade’ te maken. Van de meer dan twintig teams uit Europa en Australië slaagden er uiteindelijk dertien in een nummer in te leveren.
Van Dijk: “Met dit festival willen we proberen inzichtelijk te maken wat ai is en hoe het ons creatief kan verrijken. Ik denk dat muzikanten met ai nieuwe dingen gaan creëren waar we nooit aan gedacht hebben.”
Een veel gehoorde misvattingen rond ai is dat je de computer de opdracht kunt geven om eventjes een nummer 1-hit te schrijven. Zover zijn we echter nog niet, al is het alleen al omdat het vanwege de enorme hoeveelheid data die daarvoor verwerkt moeten worden, nog niet mogelijk is om een volledig nummer met ai te componeren. Dat gaat op korte termijn echter wel gebeuren, voorspelt muzikant en deelnemer aan het AI Songfestival Arran Lyon.
Nog een jaar of drie
“Recent zijn er al teksten geschreven door computers die zo goed zijn dat men denkt dat ze door mensen zijn geschreven. Ik schat dat het nog een jaar of drie duurt voor we songs gaan horen die geheel door de computer zijn gemaakt, inclusief de muziek.”
Ook componist en jurylid van het AI Songfestival Vincent Koops verwacht dat ai een hoge vlucht gaat nemen. “Over niet al te lange tijd kan iedereen met apps op een mobiel heel eenvoudig songs componeren.”
Wat wel al kan is met ai delen van een song schrijven. Zo kun je een set songs invoeren in de ai-software die dan de melodieën, harmonieën of akkoorden analyseert. Het computerprogramma laat vervolgens zien uit hoeveel noten een melodie is opgebouwd, bij welke toon die omlaag of omhoog gaat. Een soort schematische weergave van de muziek. Daarna kan het programma een suggestie doen voor een melodie, waarmee de muzikant aan de slag kan.
Drumcomputer zette drummer ook niet buitenspel
De angst dat ai de mens gaat vervangen lijkt daarmee niet aan de orde. Bovendien hebben ook eerdere technologische revoluties in de popmuziek de mens niet buiten spel gezet. “In de jaren tachtig kwam de drumcomputer op en dachten drummers dat ze geen werk meer zouden hebben”, aldus Lyon. “Maar dat is niet gebeurd.”
Ook de angst dat ai resulteert in zielloze muziek, is volgens Koops onzin. “De Ierse muzikant Bob Sturm bracht eens een folkalbum uit zonder te zeggen dat het met ai was gemaakt. De plaat kreeg hele goede recensies.
“En toen hij bij een lezing een muziekstuk liet horen en vertelde dat het gegenereerd was met behulp van ai, vond zijn gehoor het niks. Maar het was gewoon door een mens gemaakt. Deze voorbeelden laten zien dat het een vooroordeel is dat alleen de mens een ziel in een muziekstuk kan stoppen.”
(tekst loopt door onder video)
Bovendien kunnen er met de opkomst van ai weleens spannende tijden aanbreken voor de luisteraar. Zoals de drumcomputer een belangrijke bijdrage leverde aan het ontstaan van genres als hiphop en techno kan ook ai nieuwe werelden gaan ontsluiten. “We zullen nieuwe genres gaan ontdekken waar we voorheen niet bij konden”, denkt Koops. En voor Lyon is vooral het feit dat de computer geen vooroordelen heeft een spannend gegeven. “Wij voelen ons vaak alleen prettig binnen het genre dat we al maken. Maar een algoritme kent geen angst en ziet patronen die wij als mens niet oppikken.”
Wie nieuwsgierig is hoe die ‘Brave New World’ klinkt, kan de songs van het AI Songfestival beluisteren op vpro.nl/ai-songfestival. En stemmen op zijn of haar favoriete nummer. De punten van het publiek en de jury bepalen samen de winnaar, die op 12 mei via een livestream bekend wordt gemaakt.